ҮШ АЖЫ-ТӨЛДҮГ ӨГ-БҮЛЕЛЕРГЕ ПОСОБИЕ
-
10 декабря 2019
Социальная защита
Бистиң регионувус Россияда чаш уругларның төрүттүнери-биле мурнуку одуругда. Күрүнениң талазындан уругларга көрдүнген пособие акшазының хемчээлин болгаш аңаа хамаарышкан чаартылгалар дугайында ТР-ниң Өг-бүле болгаш чаштарга социал деткимче төвүнүң килдис даргазы Гульнара Александровна Салчак-биле ужуражып, чугаалаштывыс.— Өг-бүлеге бир дугаар уруг төрүттүнерге кандыг дузаламчы акша көрдүнгенил, Гульнара Александровна?— 2018 чылдың январь 1-ден эгелеп, төрүттүнген база азырап алган (бир дугаар) уругларга 1,6 харга чедир 11322 рубль көрдүнген. Ону 2020 чылдың январь 1-ден эгелеп, 3 харга чедир алыр кылдыр узаткан.Албан ёзу-биле көрдүнүп кааны-биле амыдыраарының ортумак хемчээлинге орулгазы четпес өг-бүлелер ону алыр эргелиг. Ол 2019 чылдың 2-ги кварталында 11125 рубльге дең. Ол дээрге өг-бүлениң бир кежигүнүнге хамаарыштыр, амыдыраарының ортумак хемчээлиниң ийи дакпыры 22250 рубльден көвүдевес ужурлуг. Төлевирниң хемчээли бо чылын 10655 рубль турган болза, келир чылын январь 1-ден 11322 рубль апаар.— 2018 чылдың эгезинде төрүттүнген уруглар ам 1 хар 6 ай ажа берген болгай. Олар канчаарыл?— Бо таварылгада, 1,6 харга чедир пособиезин алыр, ооң соонда ол үстү бээр. Оон катап, 2020 чылдың январь 1-ден эгелеп, өг-бүлениң орулгазы амыдыраарының ортумак хемчээлинге четпес болза, узаттырып алыр.— Ийи дугаар уругга күрүнеден кандыг төлевирлер көрдүнгенил?— Ийи дугаар уругга өг-бүлениң күзели-биле «Ие капиталындан» ай санында 10655 рубльди ап турар. Келир чылын 11322 болур. Бир хар 6 ай азы 3 харга чедир алырын боттары билир. Ол дээрге ийи дугаар уруг төрүттүнерге күрүнеден алган «Ие капиталы» 453026 рубльден ай санында бичиилеп ап турары ол. Ону алыр-албазын өг-бүле боду билир.— Үш дугаар уругга кандыг болурул?— Россия Федерациязының Президентизиниң 2012 чылда үндүргени 606 дугаар Айтыышкынын боттандырары-биле РФ-тиң Күш-ажыл болгаш социал хөгжүлде яамызының 2019 чылдың июль айда Айтыышкынының даңзызынче Тываны база киирген. Ында 2020 чылдың январь 1-ден эгелеп, 3 дугаар болгаш оон-даа ыңай төрүттүнген уругларга төлевирни бээрин айыткан. Ол 2020 чылдың 01.01-ден 2024 чылдың 12.31-ге чедир уламчылаар. База-ла орулгазы амыдыраарынга көрдүнген ортумак хемчээлинге четпес өг-бүлелерге ук акшаны төлеп бээри көрдүнген. Төлевирниң хемчээли ай санында 11322 рубль болур, ону 3 харга чедир алыр.— Ол шупту федералдыг бюджеттен көрдүнген бе?— 99 хуузу федералдыг бюджеттен, а 1 хуузу республика бюджединден көрдүнген.Баштай ол Айтыышкынны чүгле эвээш төрүттүнүп турар регионнарга хамаарыштыр үндүрген турган. ТР-ниң Чазааның кылып чоруткан ажылының түңнелинде, үшкү болгаш оон-даа ыңай уруг төрүттүнгени дээш, көрдүнген төлевилелдерни Тывага боттандырар аргалыг болган.— Бо 2019 чылда төрүттүнген уругларга чүге болбазыл, Гульнара Александровна?— Чүге дизе, чаа хевирниң төлевирин 2020 чылдың бюджединче киирген болгаш, акшаландырыышкын ол чылдан эгелээр.— Өг-бүлениң ортумак орулгазын канчаар санаарыл?— Өг-бүлениң бир чылда шупту орулгазын (үндүрүг чокка) кадыптар. Үнүп келген түңнү өг-бүледе кежигүн санынга үлептерге, бир кижиге хамаарыштыр орулга үнүп келир. Өг-бүлениң айда ортумак орулгазы ол болур.— Бо төлевирлерни кайыын алырыл?— Чурттап турар чериниң аайы-биле социал хөгжүлде эргелелинге көрдүнген документилерни дужаап, санадып алыр. Долу медээни база ол черлерден билип ап болур.— Чоокта чаа 50 рубль түңнүг уругларга пособие акшазын келир чылдан эгелеп алырын соксадыр деп, Айыткал үнген болгай, аңаа хамаарыштыр тайылбырлап берип көрүңерем?— 1994 чылдың май 30-де РФ-тиң Президентизи Б.Ельцинниң 1110 дугаарлыг Айтыышкыны-биле уруг азырап олурар чамдык категорияның ажылдавайн турар иелеринге 1,6 хардан эгелеп, ай санында 50 рубль түңнүг пособие көрдүнген турган. Ол түң бо хүнге чедир ол-ла хевээр арткан. Ынчангаш ук Айтыышкынны 2020 чылдан эгелеп, күш чок болдурган.— Чаа чыл байырлалында уругларга чүнү планнап тур силер, Гульнара Александровна?— Чылдың-на кылып турар чаагай чаңчылывысты бо чылын база хажытпайн, берге байдалда өг-бүлелерниң уругларын чигирзиг белектер-биле өөртүр бис. Оон аңгыда, өөредилге чылы эгелээрге, «Школаже белеткениринге дузалаш» деп акцияга база чылдың-на киржип турар бис.Республика иштинде ортумаа-биле 3 болгаш оон хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерниң саны ийи муң ажып турар. Даңзыда турар ажыл-агый чок ада-иелер 1300 хире кижи бүрүткеттинген. Бо чылын ортумаа-биле 1383 өг-бүле көрдүнген пособиени алыр кылдыр тургускан. 2020 чылдың бюджединде 180 млн. рубльди, бо төлевирлерге үш чыл дургузунда, 1,5 млрд. ажыг рубль көрдүнген.- Делгереңгей тайылбыр бергениңер дээш улуу-биле четтирдивис.2019 чылда күрүне пособиелери№ Төлевирлерниң хевирлери Түңү Ыраккы соңгу чүккехамаарышкан черлерге1 Уругнуң 18 харынга чедир ай санында алыр төлевир 192,00 206,00бот иелерге 384,00 412,00ада-иези алимент төлээринден ойталап турар уругларга 288,00 309,002 Иштели бергеш, эге айында эмчи даңзызынга бүрүткедип алган иелерге, чаңгыс удаа 917,69 983,243 Ажылдавайн турар иелерниң божаан соонда, чаңгыс удаа 24471,62 26219,604 Бир дугаар төрүттүнген уруун азырап олурары дээш 1,6 харга чедир, ай санында 4588,43 4916,18ийи дугаар болгаш оон-даа ыңай уругларынга 1,6 харга чедир, ай санында 9176,85 9832,345 Бир дугаар уруу төрүттүнгенде, азырап алганда, ай санында (2019 чылдың январь 1-ден) 10655,00 (2020.01.01 эгелеп) 113226 Шеригже келдириишкин-биле албан-хүлээлгезин эрттирип турарларның сааттыг өөнүң иштинге (чиигеп алганда), чаңгыс удаа 38753,36 41521,457 Шеригже келдириишкин-биле албан-хүлээлгезин эрттирип турарларның уругларынга (1,6 харга чедир), ай санында 16608,58 17794,908 Өг-бүлеге уругну кижизидери-биле алганда, чаңгыс удаа алыр 24471,62 26219,60инвалид, 7 хардан өрү назылыг азы алышкылар, угбашкылар азырап ап турар болза, чаңгыс удаа 186983,10 200339,039 Ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларны, өскүс уругларны азырап өстүреринге көрдүнген, ай санында 7414,00 7945,00 (Тожу, Тере-Хөл), 8739,00 (Мөңгүн-Тайга)10 Уруг азырап турар өг-бүлениң ада-иезинге (ажылдаан акшазы) уруг бүрүзүнге, ай санында 5990,13 7251,21 (Тожу, Тере-Хөл), 7724,10 (Мөңгүн-Тайга).
Аржана ЧАМЗЫРЫН материалды белеткээн, чурукту интернеттен алган.